De Sixties, hèt decennium van de popmuziek

Vrijheid
De jaren 60 zijn in vele opzichten uniek in de geschiedenis. Sinds de afloop van de Tweede Wereldoorlog is er in Nederland volmaakte vrijheid, uitstekende opleidingen en goede gezondheidszorg. De steeds groeiende economie schiep ruimte voor vrije tijd en voor culturele en geestelijke ontplooiing. De baby boomers groeien op onder deze omstandigheden. In de jaren 60 worden ze volwassen en beginnen zich te roeren.
In deze ideale voedingsbodem ontwikkelden zich mensen met een nieuwe kijk op de wereld. Nieuwe muziekvormen, als rock & roll en beat, onstonden. In politiek getinte teksten werd scherp stelling genomen tegen de gevestigde orde. De seksuele revolutie voltrok zich, leven in communes was in. Kortom de vrijheid werd in alle opzichten meer dan intensief beleefd.
Velen vonden in de muziek een manier om zich te onderscheiden en te profileren. Tientallen bands onstonden en verdwenen.

De gitaar wordt solo instrument
In 1939 zette Charlie Christrian in de band van Benny Goodman de electrische gitaar als solo-instrument op de kaart. In de 15 jaren daarna ontwikkelden diverse grote namen als Wes Montgomery, Barney Kessel, Jim Hall, Joe Pass, Tal Farlow, Lester Polfuss (beter bekend als Les Paul) uiteenlopende jazz stijlen. Begin vijftiger jaren begon de rock & roll zich hiernaast te ontwikkelen.
In het begin van de twintigste eeuw werden in de USA veel acoustische country en blue grass muziek gespeeld op met name gitaar, banjo en viool. Vele onbekend gebeleven sterren hadden een fabelachtige finger picking gitaartechniek.
Betrekkelijk onopvallend op de achtergrond ontwikkelde zich vanaf ongeveer 1945 de electrische blues met grote namen als Albert King, BB King, Almore James, Albert Collins, Muddy Waters, John Lee Hooker, Bo Diddely en vele anderen. Deze mannen ontwikkelden een stijl van gitaarspelen, die de basis vormde voor alle blanke gitaargrootheden uit de Sixties. Een belangrijke linking pin tussen deze twee werelden was John Mayall.

Achteraf gezien heeft zich in een hele korte tijd, ongeveer 20 jaren, via een aantal korte periodes een geweldige muzikale revolutie voltrokken waarin alle bovengenoemde stromingen werden vermengd met nieuwe muzikale ontwikkelingen. De elektrische gitaar speelde hierin een hoofdrol. Zie ook Apparatuur en instrumenten.
Begin jaren vijftig werd de electrische gitaar, met name de Fender Telecaster en Stratocaster en de Gibson Les Paul, een succes. Aanvankelijk werden rock & roll artiesten nog begeleid door professionele studiomuzikanten, zoals Scotty Moore en country gitarist Chet Atkins, maar al snel maakten jonge mensen zich de kunst van het electrsche gitaarspelen eigen en ontwikkelden en geheel nieuw soort muziek: de popmuziek.

Een andere belangrijke ontwikkeling rond 1952 was de uitvinding van de basigitaar door Leo Fender. De basgitaar is relatief eenvoudig te bespelen, makkelijk te vervoeren en via de versterker altijd (te) goed te horen.
Er onstond een min of meer standaard bezetting van bands met een sologitaar, slaggitaar, basgitaar en drums. In voorkomende gevallen werd ook een piano of electronisch orgel gebruikt. Vaak hadden de bands een losse zanger en zorgden de instrumentalisten voor achtergrond en bijzang. Door gebruik te maken van versterkte instrumenten konden met een kleine bezetting grote zalen worden bespeeld.
Bijkomende voordelen van een kleine bezetting zijn het sneller vinden van een complete groep, minder kans op ruzie, minder vervoersproblemen en lage kosten voor een optreden. Hierdoor konden ook de kleinere zalen goed worden bediend.

Ook de ontwikkeling van radio, TV en registratie-apparatuur (platenspeler en bandrecorder) zorgden ervoor dat iedereen snel kennis kon nemen van wat er wereldwijd op muziekgebied werd gedaan.

Sixties als muzikale smeltkroes
Het tijdsbestek van 20 jaar is te verdelen in een aantal perioden waarin karakteristieke muziekstijlen werden ontwikkeld. Elke periode bouwt stevig voort op de voorgaande, maar is toch verantwoordelijk voor een geheel nieuwe, steeds complexere, stijl. De variaties zijn eindeloos, het eind komt gelukkig nooit in zicht.

• 1955. Rock & Roll laat van zich horen. De grote namen zijn Elvis Presley (voordat hij in zijn Duitse diensttijd werd verpest door Muss I denn te zingen), Bill Haley, Buddy Holly, Gene Vincent, Eddy Cocheran, Chuck Berry, Little Richard, Jerry Lee Lewis, om er maar een paar te noemen.
• 1958. Instrumentale muziek met de beroemde Fender sound. In Europa onder aanvoering van Hank Marvin van de Shadows en in Amerika de Ventures.
• 1963. Mersey Beat, de typisch Britse sound. Beatles en Rolling Stones domineren hitparades over de hele wereld. Direct gevolgd door groepen als de Kinks, Animals, Jerry & the Pacemakers, Swinging Blue Jeans, etc.
• 1966. Groepen, waar fabuleuze gitaristen het gezicht bepalen, laten van zich horen. Fleedwood Mac met Peter Green, Led Zeppelin met Jimmy Page, Cream met Eric Clapton, Ten Years After met Alvin Lee, Jeff Beck, Deep Purple met Richie Blackmore, etc.
  George Harrisson is onder de indruk van het spel van Chet Atkins en mengt de rauwe Mersey beat sound met country gitaarspel.
• 1967. Onder invloed van stimulerende middellen en veel oorlogsgeweld onstaat de flower power en protest song cultuur (love & peace). Daarnaast komt de Underground stroming uit de luwte. Groepen als Doors en Jefferson Airplane maken furore.
  Pink Floyd maakt een soort van totaal-muziek.
  Rond deze periode viert de Who hoogtij. De Who kan worden beschouwd als de voorloper van de heavy metal stroming, die pas 10 jaar later van de grond komt.
  Beatles producer George Martin voegt een nieuwe dimensie van typisch klassieke klanken van cello, strijkorkest en Bach trompet toe aan de popmuziek. Het voorbeeld vindt blijvend navolging.
  Rond deze tijd komen de grote festivals van de grond en komt men op het idee dat twee of meer gitaarvestrekers harder gaan dan één. De back line op het podium wordt een geluidsmuur van Marshall of Hiwatt versterkers en speaker boxen. De PA werd nog niet toegepast.
• 1968. Jimi Hendrix laat horen dat op een gitaar meer dan alleen maar een liedje gespeeld kan worden. Jimi laat zijn Fender Stratocaster klinken als een heel orkest, een straalvliegtuig of heel ingetogen en intiem als een viool.
  Uitgesproken jazz muziek wordt door Blood, Sweat & Tears en Chicago vermengd met de door de electrische gitaar gedomineerde muziek. Opnieuw een verijking.
• 1969. Muzikale virturosen bundelen hun krachten. In een aantal gevallen onstaat een supergroep, die een enkele LP aflevert en dan vanwege een overdaad aan ego uit elkaar valt (Blind Faith). In andere gevallen ontstaan de symfonische rock groepen (Yes, Genesis) die het begin van de jaren 70 sterk beinvloeden.
  Santana verrijkt het toch al brede spectrum van de popmuziek met Afro Afrikaanse ritmes en percussie. Het levert een verrassend resultaat en opnieuw een blijvende toevoeging.
• 1970 - 1990. Er vindt een enerzijds verfijning van de popmuziek plaats door groepen als Queen en Dire Straits. Ook het werk van bijvoorbeeld Who, Jimi Hendrix en Deep Purple wordt verder uitgewerkt in de vorm van heavy metal. Effect processors geven de electrische gitaar een nieuwe dimensie.
  Een nieuwe generatie van supertechnische gitaristen ontwikkelt zich, zoals Steve Vai, Yngwie Malmsteen en Eddie van Halen. Hun vertrekpunt ligt echter herkenbaar bij groten van het einde van de Sixties.
  In stromingen als disco, hip hop, techno of rap, waar synthesisers, electronische drumstellen, samplers en scratchers dominant aanwezig zijn, speelt de elektrische gitaar een ondergeschikte rol.
  Qua techniek wordt gebruik gemaakt van kleinere versterkers, die via microfoons over grote PA's (tot meer dan 10 000 watt) worden versterkt. Het live geluid benadert soms studio of CD kwaliteit.

In de Sixties waren in Deventer meer dan 60 groepen actief. Door de ontwikkeling van de techniek, elektronica en de elektrische gitaar, konden ook kleine bands een groot publiek bespelen. In de Deventer en directe omgeving waren meer dan 100 zalen waar wekelijks live muziek werd gespeeld.
Deventer ontwikkelde zich in oost Nederland tot het centrum van de popmuziek.

Alles bij elkaar vormen deze ingrediënten voldoende aanleiding voor Deventer Sixties Alive voor verdere uitwerking.